خزان قبل از موعد چرا درختان گرفتار زردی و برگ ریزان سریع شده اند؟
به گزارش شیک بار، یک کنشگر محیط زیست به خبرآنلاین می گوید: «برگ ریزان سریع نتیجه عوامل محیطی و انسانی است که با سوءمدیریت و ناکارآمدی های ساختاری گره خورده اند و حل این عوامل نیازمند اصلاح عمیق ساختارهای مدیریتی است.»
الهه جعفرزاده: در روزهای اخیر، کاربران فضای مجازی، بخصوص در ایکس (توییتر سابق)، تصاویری از خیابان ها منتشر نموده اند که زردی برگ ها و ریزش آنها قبل از رسیدن فصل پاییز را نشان داده است. در حالیکه هنوز ماه های گرم تابستان در جریان است، بروز این اتفاق در شهر های ایران، بخصوص تهران، به نشانه ای نگران کننده از بحران های محیط زیستی تبدیل گشته است.
عباس محمدی، کنشگر محیط زیست و مدیر انجمن دیده بان کوهستان، در گفتگو با خبرآنلاین، ضمن بررسی دلایل این معضل، بر لزوم اصلاحات در ساختارهای مدیریتی و توجه به تنوع زیستی تاکید می کند و اخطار می دهد که بدون تغییرات اساسی، نه تنها درختان شهری، بلکه زیست پذیری شهرها به خطر خواهد افتاد.
معضلی ریشه دار در ساختار و سیاست
حمدی پدیده برگ ریزان زودهنگام را نمونه ای از «مسائل بدون چاره فنی» می داند که در علوم اجتماعی و محیط زیستی مطرح می شود. به قول او، «این قبیل مسایل چندوجهی اند و نمی توان با تکیه صرف بر راهکارهای مهندسی آنها را حل کرد. ریشه این بحران در مشکلات اجتماعی، سیاسی و مدیریتی است که باید با نگاهی جامع مورد توجه قرار گیرند. سیستمی که خود این معضلات را پدید آورده، نمی تواند آنها را رفع کند. ساختار کنونی شهرداری ها برای حل مشکلات فضای سبز ناکارآمد است و احتیاج به یک اصلاح ساختاری رادیکال داریم.»
او اعتقاد دارد که بدون مبارزه جدی با فساد اداری و ایجاد فضا برای نقد و نظارت کارشناسان مستقل، این بحران حل نشدنی باقی خواهد ماند.
هم چنین بخوانید: چرا اینروزها تهران تا این حد آلوده شد؟/ شهری آلوده برای همه فصل ها/ برج سازی چه بلایی سر پایتخت آورد؟ عباس محمدی - کنشگر محیط زیست و مدیر انجمن دیده بان کوهستان عوامل اصلی زردشدن و ریزش زودهنگام برگ ها
محمدی، مجموعه ای از عوامل محیطی و انسانی را در بروز برگ ریزان زودهنگام دخیل می داند که همگی به سوءمدیریت و ناکارآمدی های ساختاری گره خورده اند:
تنش آبی: کمبود آب یکی از مهم ترین علل زرد شدن و ریزش برگ هاست. «درختان برای زنده ماندن در مقابل گرما و کم آبی، برگ هایشان را می ریزند تا مصرف آب را کاهش دهند، اما وقتی این پدیده در خرداد یا تیر رخ می دهد، حیات درخت مختل می شود و ظرف یکی دو سال خشک می شود.» او به نمونه هایی در تهران، مانند چنارهای خیابان آزادی و میدان ولیعصر، اشاره می کند که به علت تنش آبی از بین رفته اند.
«هم چنین تنش آبی، نتیجه سوءمدیریت منابع آب در سطح کلان است. وزارت نیرو و سازمان های مرتبط، به جای اصلاح روش های آبیاری یا بهینه سازی مصرف، به پروژه های پرهزینه ای مانند سدسازی و انتقال آب، روی آورده اند.»
افزایش گردوغبار: ریزگردها و آلودگی های ناشی از فعالیتهای صنعتی و تردد خودرو ها، لایه ای از غبار را روی برگ ها می نشانند که فرایند فوتوسنتز را مختل می کند. براساس گفته ی این فعال محیط زیستی، «این غبار، همراه با گرما و کم آبی، درختان را ضعیف تر می کند و برگ ریزان را تسریع می بخشد.»
آلودگی نوری: نورپردازی های شدید در شب، چرخه طبیعی فوتوسنتز و تنفس درختان را به هم می ریزد. «درختان در روز فوتوسنتز می کنند و در شب تنفس. نور شدید در شب، مثل اختلال در خواب انسان، سلامت درخت را به خطر می اندازد. نور باید در سطح پیاده روها محدود شود، نه این که آسمان را روشن کند.»
آلودگی ناشی از خودرو ها و صنایع: افزایش تردد خودرو ها و توسعه صنایع، آلودگی هوا را تشدید کرده و به سلامت درختان صدمه می رساند. «این آلودگی ها، همراه با گرمای شدید، فشار مضاعفی بر درختان وارد می کنند.»
کمبود مواد غذایی در خاک: «خاک های شهری اغلب از مواد مغذی موردنیاز برای رشد درختان محروم اند، بخصوص زمانیکه گونه های غیربومی کاشته می شوند که نیازهای خاصی دارند.»
فساد و سودجویی؛ قاتلان پنهان فضای سبز
محمدی تاکید می کند که رفع عوامل مذکور نیازمند اصلاح عمیق ساختارهای مدیریتی است: «این مسایل فنی تنها زمانی قابل حل اند که فساد و ناکارآمدی در سیستم های مدیریتی برطرف شود.»
این کنشگر محیط زیست، فساد اداری را یکی از ریشه های اصلی بحران فضای سبز شهری می داند و به کاشت درختان گران قیمت و غیربومی مانند نخل یا چنارهای قطور در تهران اشاره می کند که به علت ناسازگاری با شرایط اقلیمی، به سرعت خشک می شوند.
او ادامه می دهد: «یک نهال بومی شاید ۵۰ هزار تومان هزینه داشته باشد، اما یک درخت بزرگ چند میلیون تومان قیمت دارد و هزینه حمل و نگهداری آن هم به همان اندازه است. این انتخاب ها نه به نفع محیط زیست، بلکه به سود پیمانکاران است. این چرخه سودآور، نتیجه فساد و سوءمدیریت در شهرداری هاست.»
علاوه بر فساد، محمدی از نوعی «تنبلی ذهنی» در بین کارشناسان شهری انتقاد می کند و می گوید: «کارشناسان به روش های قدیمی که در دانشگاه خوانده اند یا سال ها پیش مرسوم بوده، پایبند مانده اند و حاضر به نوآوری نیستند. شرایط اقلیمی ایران تغییر کرده، اما نگرش ها عوض نشده است.»
گونه های بومی، سپر طبیعت/ ضرورت بازبینی در طراحی فضای سبز
یکی از پیشنهادهای کلیدی محمدی، تغییر رویکرد در طراحی فضاهای سبز شهری و توجه به تنوع زیستی است. او انتقاد می کند که «شهرداری ها به کاشت وسیع گونه های تک گونه ای، بخصوص گونه های غیربومی مانند چنار اصرار دارند، در حالیکه باید مانند طبیعت، تنوع زیستی را درنظر گرفت. در گذشته، چنار با شرایط اقلیمی سازگار بود، ولی اکنون باید به گونه های بومی و خشکی پسند روی آورد؛ که با شرایط اقلیمی ایران سازگارند و می توانند مقاومت درختان را در مقابل تنش های محیطی بالا برند.
سال هاست که کارشناسان، همچون دکتر آخانی و خود من، تاکید کرده ایم که باید ایستگاههای پرورش گیاهان بومی راه اندازی شود، اما این پیشنهادات نادیده گرفته شده اند. دولت و نهادهای مسئول، بخصوص سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری ها، باید سیاستهای خویش را بازبینی کرده و روی مدیریت پایدار منابع و کاشت گونه های بومی تمرکز کنند.»
فرمول احیای فضای سبز
محمدی چاره نهائی را در اصلاحات ساختاری عمیق و جلب مشارکت اجتماعی می بیند و بر این باور است: «مبارزه جدی با فساد، کنار گذاشتن مدیران ناکارآمد و ایجاد فضا برای نقد و نظارت کارشناسان و کنشگران مستقل، گامهای اولیه برای نجات فضای سبز شهری هستند.»
او هم چنین تاکید می کند که برای هر پروژه محیط زیستی، باید پیوست های اجتماعی و نظرات مردم درنظر گرفته شود: «در کشورهای پیشرفته، رضایت مردم قبل از اجرای پروژه های بزرگ جلب می شود. اما در ایران، این روند نادیده گرفته می شود و نتیجه اش نارضایتی و تخریب بیشتر است.»
۴۷۲۳۲
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب